| Tờ Trợ Giúp này miêu tả bệnh sa sút trí tuệ (dementia), ai là người bị bệnh và một số hình thức bệnh phổ biến nhất. | Lembar Bantuan ini melukiskan demensia, siapa yang terkena dan beberapa bentuknya yang paling umum. |
| Tài liệu này miêu tả một số dấu hiệu từ sớm của bệnh sa sút trí tuệ và nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc chẩn đoán bệnh kịp thời. | Ini menerangkan beberapa gejala awal demensia dan menekankan pentingnya diagnosa dokter secara dini. |
| Bệnh sa sút trí tuệ miêu tả một tập hợp các triệu chứng do những sự rối loạn ảnh hưởng đến não bộ gây ra. | Demensia adalah istilah yang digunakan untuk melukiskan gejala-gejala sekelompok penyakit yang mempengaruhi otak. |
| Đây không phải là một chứng bệnh cụ thể. | Ini bukan satu penyakit yang spesifik. |
| Bệnh sa sút trí tuệ ảnh thưởng đến sự suy nghĩ, hành vi và khả năng thực hiện những công việc hàng ngày. | Demensia mempengaruhi cara berpikir, kelakuan dan kemampuan untuk melakukan pekerjaan biasa sehari-hari. |
| Chức năng của não bộ bị ảnh hưởng đủ để gây cản trở đến cuộc sống xã hội hay làm việc bình thường của người bệnh. | Fungsi otak cukup banyak terpengaruh sehingga mengganggu pergaulan dan pekerjaan normal penderita. |
| Dấu hiệu phân biệt của bệnh sa sút trí tuệ là việc mất khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày như là hậu quả của tình trạng suy giảm khả năng nhận thức. | Tanda khas demensia adalah ketidakmampuan melakukan kegiatan sehari-hari sebagai akibat dari berkurangnya kemampuan kognitif (mengenali). |
| Các bác sĩ sẽ chẩn đoán đây là bệnh sa sút trí tuệ nếu có hai hoặc nhiều chức năng nhận thức bị hư hại một cách đáng kể. | Dokter membuat diagnosa demensia jika dua atau lebih dari fungsi kognitif cukup terganggu. |
| Các chức năng nhận thức bị ảnh hưởng có thể bao gồm trí nhớ, kỹ năng ngôn ngữ, việc thông hiểu thông tin, kỹ năng về không gian, khả năng phán đoán và chú ý. | Fungsi kognitif yang terganggu dapat termasuk daya ingat, kemampuan berbicara, memahami informasi, kemampuan memahami ruang gerak, menilai dan memberi perhatian. |
| Người bị sa sút trí tuệ có thể gặp trở ngại về việc giải quyết vấn đề và kiểm soát các cảm xúc của mình. | Orang yang menderita demensia mungkin mendapat kesukaran mengatasi persoalan dan mengendalikan emosi mereka. |
| Họ cũng có thể trải nghiệm những sự thay đổi về cá tính. | Mereka juga mungkin mengalami perubahan kepribadian. |
| Các triệu chứng chính xác mà người bị sa sút trí tuệ trải nghiệm tùy thuộc vào khu vực não bộ bị hư hại do căn nguyên gây ra sa sút trí tuệ. | Apa tepatnya gejala-gejala yang dialami orang yang menderita demensia tergantung pada tempat-tempat di otak yang rusak oleh penyakit yang menyebabkan demensia itu. |
| Với nhiều loại bệnh sa sút trí tuệ, một số tế bào thần kinh trong não bộ ngưng không hoạt động, mất liên lạc với các tế bào khác và chết đi. | Pada banyak jenis demensia, beberapa dari sel-sel syaraf di otak berhenti berfungsi, kehilangan sambungan dengan sel-sel lain, dan mati. |
| Thường thì bệnh sa sút trí tuệ phát triển không ngừng. | Demensia biasanya semakin lama semakin memburuk. |
| Điều này có nghĩa là chứng bệnh này dần dần lan qua não bộ và các triệu chứng của người bệnh ngày càng tệ hại hơn. | Ini berarti penyakit ini perlahan-lahan menyebar di otak dan gejala-gejala penderita semakin lama semakin memburuk. |
| Ai là người bị bệnh sa sút trí tuệ? | Siapa yang dapat menderita demensia? |
| Bệnh sa sút trí tuệ có thể xảy ra cho bất kỳ người nào, nhưng nguy cơ tăng dần theo tuổi tác. | Demensia dapat terjadi pada siapa saja, tetapi risikonya bertambah dengan bertambahnya usia. |
| Hầu hết những người bị bệnh sa sút trí tuệ đều là người già, nhưng điều quan trọng cần nhớ là hầu hết người già không bị sa sút trí tuệ. | Kebanyakan orang yang menderita demensia adalah orang tua, tetapi penting diingat bahwa kebanyakan orang yang tua tidak menderita demensia. |
| Bệnh này không phải là một phần bình thường trong tiến trình lão hóa nhưng là do chứng bệnh về não gây ra. | Ini bukan bagian biasa dari penuaan, tetapi disebabkan oleh penyakit di otak. |
| Trường hợp ít phổ biến hơn là những người dưới 65 tuổi bị sa sút trí tuệ và người ta gọi đó là ‘bệnh sa sút trí tuệ bộc phát sớm hơn’. | Tidak umum, tetapi kadang terjadi orang di bawah 65 tahun menderita demensia dan ini disebut ‘younger onset dementia’ atau ‘demensia pada usia muda’. |
| Có rất ít hình thức bệnh sa sút trí tuệ do di truyền trong đó một sự đột biến gien cụ thể được phát hiện là nguyên nhân gây ra bệnh. | Ada beberapa jenis demensia yang sangat langka yang bersifat keturunan, di sini perubahan (mutation) dari gen yang spesifik telah diketahui menjadi sebab penyakit itu. |
| Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp bệnh sa sút trí tuệ, các gien này đều không có liên quan, nhưng những người với bệnh sử sa sút trí tuệ trong gia đình có nguy cơ cao hơn. | Dalam kebanyakan hal, gen-gen ini tidak terlibat, tetapi orang yang dalam keluarganya ada yang menderita demensia menghadapi risiko yang lebih besar. |
| Các yếu tố cụ thể về sức khỏe và lối sống cũng có vẻ đóng một vai trò trong việc gây nguy cơ mắc bệnh sa sút trí tuệ. | Faktor-faktor kesehatan dan cara hidup tertentu tampaknya memainkan peran dalam risiko seseorang mendapat demensia. |
| Những người có các yếu tố rủi ro về tim mạch mà không được điều trị bao gồm chứng cao huyết áp, và cả những người ít hoạt động về thể lực và tinh thần cũng đều có nguy cơ cao hơn. | Orang yang memiliki faktor risiko penyakit jantung yang tidak diobati, termasuk tekanan darah tinggi memiliki risiko yang lebih besar, seperti juga orang-orang yang kurang aktif secara fisik dan mental. |
| Thông tin chi tiết về các yếu tố rủi ro gây ra bệnh sa sút trí tuệ hiện có sẵn tại yourbrainmatters.org. | Keterangan yang mendetil mengenai faktor-faktor risiko demensia terdapat dalam yourbrainmatters.org.au. |
| Nguyên nhân nào gây ra bệnh sa sút trí tuệ? | Apa yang menyebabkan demensia? |
| Có nhiều chứng bệnh khác nhau gây ra bệnh sa sút trí tuệ. | Ada berbagai macam penyakit yang menyebabkan demensia. |
| Trong hầu hết các trường hợp, các lý do mắc bệnh hiện chưa được phát hiện. | Dalam banyak hal, mengapa orang menderita penyakit-penyakit ini tidak diketahui. |
| Một số hình thức bệnh sa sút trí tuệ phổ biến nhất là: | Beberapa bentuk demensia yang paling umum adalah: |
| Bệnh Alzheimer | Penyakit Alzheimer |
| Bệnh Alzheimer là hình thức phổ biến nhất của bệnh sa sút trí tuệ, chiếm khoảng hai phần ba các trường hợp. | Penyakit Alzheimer adalah bentuk demensia yang paling umum, berjumlah kira-kira dua-pertiga dari semua kasus. |
| Bệnh này làm suy thoái khả năng nhận thức một cách từ từ, thường bắt đầu bằng tình trạng mất trí nhớ. | Penyakit ini menyebabkan penurunan kemampuan kognitif secara berangsur-angsur, sering bermula dengan kehilangan daya ingat. |
| Đặc điểm tiêu biểu của bệnh Alzheimer là hai sự bất thường trong não bộ - các mảng tinh bột và tình trạng đám rối thần kinh. | Penyakit Alzheimer ditandai oleh dua abnormalitas di otak – plak amyloid (amyloid plaques) dan ‘neurofibrillary tangles’ (belitan-belitan neurofibriler). |
| Các mảng tinh bột này là những tảng chất đạm bất thường được gọi là tinh bột beta. | Plak itu adalah kumpulan protein yang abnormal yang disebut beta amyloid. |
| Các đám rối thần kinh là một bó sợi nhỏ xoắn vào nhau và cấu thành một chất đạm gọi là ‘tau’. | Belitan-belitan itu adalah kumpulan serat yang berbelit-belit yang terdiri dari protein yang disebut tau. |
| Các mảng tinh bột và các đám rối thần kinh ngăn chặn sự giao tiếp giữa các tế bào thần kinh và khiến cho chúng chết đi. | Plak dan serat yang berbelit-belit itu menghambat komunikasi antara sel-sel syaraf dan menyebabkan sel-sel itu mati. |
| Muốn biết thêm thông tin, xin xem Tờ trợ giúp mang tựa đề ‘Về Bệnh sa sút trí tuệ: Bệnh Alzheimer’. | Untuk keterangan lebih lanjut lihatlah Lembar Bantuan About Dementia: Alzheimer’s Disease (Mengenai Demensia: Penyakit Alzheimer) |
| Sa sút trí tuệ não mạch | Demensia Vaskuler (Vascular dementia) |
| Sa sút trí tuệ não mạch là tình trạng suy giảm nhận thức do sự hư hại các mạch máu trong não bộ gây ra. | Demensia vaskuler (vascular dementia) adalah kerusakan daya kognitif (daya mengenali) yang disebabkan oleh kerusakan pembuluh darah di otak. |
| Tình trạng này có thể do một lần đột quỵ gây ra hoặc nhiều lần đột quỵ xảy ra theo thời gian. | Ini dapat disebabkan oleh satu stroke (serangan otak), atau oleh beberapa serangan otak yang terjadi selama beberapa waktu. |
| Sa sút trí tuệ não mạch được chẩn đoán khi có bằng chứng về bệnh mạch máu trong não bộ và chức năng nhận thức bị suy giảm vốn gây cản trở đến việc sinh hoạt hàng ngày. | Demensia vaskuler merupakan diagnosa jika ada bukti adanya penyakit pembuluh darah di otak dan fungsi kognitif yang terganggu yang mempersukar hidup sehari-hari. |
| Các triệu chứng của bệnh sa sút trí tuệ não mạch có thể bắt đầu đột ngột sau một cơn đột quỵ hoặc có thể bắt đầu từ từ trong lúc căn bệnh về mạch máu phát triển ngày càng nặng. | Gejala-gejala demensia vaskuler dapat bermula tiba-tiba setelah suatu serangan otak, atau mulai perlahan-lahan selagi peyakit pembuluh darah itu bertambah parah. |
| Các triệu chứng này thay đổi khác nhau tùy thuộc vào vị trí và quy mô của tình trạng hư hại não. | Gejala-gejalanya berbeda-beda tergantung pada lokasi dan ukuran kerusakan otak itu. Ini mungkin mengenai satu saja atau beberapa fungsi kognitif yang khusus. |
| Bệnh này có thể ảnh hưởng chỉ một hoặc vài chức năng nhận thức cụ thể nào đó. | Demensia vaskuler mungkin tampak sama dengan penyakit Alzheimer, dan campuran antara penyakit Alzheimer dan demensia vaskuler cukup umum terdapat. |
| Bệnh sa sút trí tuệ não mạch có thể xuất hiện tương tự như bệnh Alzheimer, và hiện tượng pha lẫn giữa bệnh Alzheimer và bệnh sa sút trí tuệ não mạch tương đối phổ biến. | Untuk keterangan lebih lanjut lihatlah Lembar |
| Muốn biết thêm thông tin, xin xem Tờ trợ giúp mang tựa đề ‘Về Bệnh sa sút trí tuệ: Bệnh sa sút trí tuệ não mạch’. | Bantuan About Dementia: Vascular dementia (Mengenai Demensia: Demensia vaskuler) |
| Bệnh thể dạng Lewy | Penyakit Lewy body (Lewy body disease) |
| Đặc điểm tiêu biểu của bệnh thể dạng Lewy là sự hiện diện của các thể dạng Lewy trong não bộ. | Penyakit Lewy body (Lewy body disease) ditandai oleh adanya Lewy body di dalam otak. |
| Thể dạng Lewy là các tảng chất đạm alpha-synuclein bất bình thường phát triển bên trong các tế bào thần kinh. | Lewy body adalah gumpalangumpalan protein alpha-synuclein yang abnormal yang berkembang di dalam sel-sel syaraf. |
| Các tình trạng bất bình thường này xảy ra ở những vùng cụ thể trong não bộ và gây ra những sự thay đổi về cử động, lề lối suy nghĩ và hành vi. | Abnormalitas ini terdapat di tempat-tempat tertentu di otak, yang menyebabkan perubahan-perubahan dalam bergerak, berpikir dan berkelakuan. |
| Người bị bệnh thể dạng Lewy có thể trải nghiệm những sự thay đổi bất thường về khả năng chú ý và suy nghĩ. | Orang yang menderita penyakit Lewy body dapat merasakan sangat naik-turunnya perhatian dan pemikiran. |
| Đây có thể là sự thay đổi bất thường từ khả năng hoạt động gần như bình thường tới một sự lẫn lộn nghiêm trọng trong một khoảng thời ngắn. | Mereka dapat berlaku hampir normal dan kemudian menjadi sangat kebingungan dalam waktu yang pendek saja. |
| Tình trạng ảo giác cũng là một triệu chứng bình thường. | Halusinasi visual (melihat hal-hal yang tidak ada) juga merupakan gejala yang umum. |
| Ba hình thức rối roạn chồng chéo lên nhau có thể bao gồm trong bệnh thể dạng Lewy: | Ada tiga penyakit yang hampir bersamaan yang dapat digolongkan ke dalam penyakit Lewy body: |
| Bệnh sa sút trí tuệ với thể dạng Lewy | Demensia dengan Lewy body (dementia with Lewy bodies) |
| Bệnh Parkinson | Penyakit Parkinson (Parkinson’s disease) |
| Bệnh sa sút trí tuệ Parkinson | Demensia dengan penyakit Parkinson (Parkinson’s disease dementia) |
| Khi các triệu chứng liên quan đến sự cử động xuất hiện trước, bệnh Parkinson thường được chẩn đoán. | Ketika gejala-gejala pada pergerakan timbul lebih dulu, diagnosanya sering penyakit Parkinson. |
| Khi bệnh Parkinson phát triển, hầu hết mọi người sẽ bị bệnh sa sút trí tuệ. | Ketika penyakit Parkinson berlanjut kebanyakan orang mendapat demensia. |
| Khi các triệu chứng về sự nhận thức xuất hiện trước, tình trạng này được chẩn đoán là bệnh sa sút trí tuệ với thể dạng Lewy. | Jika gejala-gejala kognitif yang tampak lebih dulu, ini didiagnosa sebagai demensia dengan Lewy body (dementia with Lewy bodies) |
| Đôi khi bệnh thể dạng Lewy xảy ra cùng lúc với bệnh Alzheimer và/hoặc bệnh sa sút trí tuệ não mạch. | Penyakit Lewy body kadang-kadang terjadi bersamaan dengan penyakit Alzheimer dan/atau demensia vaskuler. |
| Muốn biết thêm thông tin, xin xem Tờ trợ giúp mang tựa đề ‘Bệnh thể dạng Lewy’. | Untuk keterangan lebih lanjut, lihatlah Lembar Bantuan mengenai Lewy body disease (Penyakit Lewy Body). |
| Bệnh sa sút trí tuệ tiền đình thái dương | Demensia Frontotemporal (Frontotemporal dementia) |
| Bệnh sa sút trí tuệ tiền đình thái dương bao gồm tình trạng hư hại ngày càng tăng đối với thùy tiền đình và/ hoặc thái dương của não bộ. | Demensia frontotemporal (Frontotemporal dementia) menyangkut kerusakan yang berangsur-angsur pada bagian depan (frontal) dan/atau temporal dari lobus (cuping) otak. |
| Các triệu chứng thường bắt đầu xuất hiện khi người bệnh bước vào lứa tuổi 50 hoặc 60 và đôi khi sớm hơn. | Gejala-gejalanya sering muncul ketika orang berusia 50-an, 60-an dan kadang-kadang lebih awal dari itu. |
| Có hai hình thức xuất hiện chính của bệnh sa sút trí tuệ tiền đình thái dương: tiền đình (liên quan đến các triệu chứng về hành vi và sự thay đổi cá tính) và thái dương (liên quan đến tình trạng suy giảm về ngôn ngữ). | Ada dua penampakan utama dari demensia frontotemporal – frontal (menyangkut gejala-gejala dalam kelakuan dan perubahan kepribadian) dan temporal (menyangkut gangguan pada kemampuan berbahasa). |
| Tuy nhiên, hai hình thức này thường pha lẫn với nhau. | Tetapi, dua hal itu sering bertumpang tindih. |
| Vì thùy thái dương của não bộ kiểm soát sự phán đoán và hành vi cư xử xã hội, người bị bệnh sa sút trí tuệ tiền đình thái dương thường có những những khó khăn trở ngại trong việc duy trì các hành vi thích hợp với xã hội. | Karena bagian lobus frontal (cuping depan) dari otak menguasai kemampuan menilai dan tingkah laku, orang yang mendapat demensia frontotemporal sering sukar berkelakuan secara yang dapat diterima masyarakat. |
| Họ có thể trở nên thô lỗ, lơ là với các trách nhiệm bình thường, hoạt náo không ngừng nghỉ hay lập đi lập lại, hung hăng, tỏ vẻ không có sự kềm chế hoặc hành động một cách bốc đồng. | Mereka bisa kurang sopan, mengabaikan pekerjaan sehari-hari, tidak dapat mengendalikan keinginan atau mengulang-ulang, agresif, tidak dapat mengendalikan diri atau bertindak secara ceroboh. |
| Có hai hình thức bệnh sa sút trí tuệ tiền đình thái dương hay biến thể ngôn ngữ. | Ada dua macam bentuk utama dari demensa frontotemporal yang menyangkut bagian temporal atau kemampuan berbahasa. |
| Tình trạng sa sút trí tuệ Ngữ nghĩa (Semantic dementia) liên quan đến việc đánh mất ý nghĩa nhớ tên mọi người, và khó hiểu được ngôn ngữ. | Demensia semantik (semantic dementia) menyangkut kehilangan secara berangsur-angsur kemampuan mengerti kata-kata, sukar mencari kata-kata dan mengingat nama orang, dan kesukaran mengerti orang berbicara. |
| Tình trạng mất thông thạo ngôn ngữ ngày càng tăng (progressive non-fluent aphasia) ít phổ biến hơn và ảnh hưởng tới khả năng nói trôi chảy. | Yang disebut ‘progressive non-fluent aphasia’ (makin lama makin tidak dapat berbicara lancar) kurang umum dan mempengaruhi kemampuan berbicara secara lancar. |
| Đôi khi bệnh sa sút trí tuệ tiền đình thái dương còn được gọi là tình trạng thoái hóa thùy tiền đình (FTLD) hay bệnh Pick. | Demensia frontotemporal kadang-kadang disebut juga ‘frontotemporal lobar’ (demensia lobus frontotemporal) atau ‘Pick’s disease’ (penyakit Pick). |
| Muốn biết thêm thông tin, xin xem Tờ trợ giúp mang tựa đề ‘Về Bệnh sa sút trí tuệ: Bệnh sa sút trí tuệ tiền đình thái dương’ hoặc truy cập địa chỉ mạng của nhóm nghiên cứu Frontier tại neura.edu. | Untuk keterangan lebih lanjut lihatlah Lembar Bantuan About Dementia: Frontotemporal dementia (Mengenai Demensia: demensia frontotemporal), atau kunjungilah situs web Frontier research group neura.edu.au |
| Có phải là bệnh sa sút trí tuệ không? | Apakah ini demensia? |
| Có một số bệnh trạng gây ra các triệu chứng tương tự như bệnh sa sút trí tuệ. | Ada sejumlah keadaan yang menimbulkan gejala-gejala yang sama dengan demensia. |
| Thường thì các bệnh trạng này có thể điều trị được. | Ini sering dapat diobati/disembuhkan. |
| Các bệnh trạng này bao gồm tình trạng thiếu hụt một số sinh tố hay nội tiết tố, trầm cảm, phản ứng của thuốc, nhiễm trùng và bướu trong não. | Hal-hal itu termasuk beberapa penyakit karena kekurangan vitamin dan hormon, depresi, akibat sampingan dari obatobatan, infeksi dan tumor otak. |
| Điều quan trọng là việc chẩn đoán y khoa ở giai đoạn sớm cần được tiến hành khi các triệu chứng mới xuất hiện để chắc chắn là người bị một bệnh trạng có thể điều trị nào đó được chẩn đoán và điều trị đúng cách. | Penting sekali memperoleh diagnosa dokter ketika masih dini, ketika gejala-gejala baru muncul untuk memastikan orang yang menderita penyakit yang dapat diobati didiagnosa dan diberi obat secara benar. |
| Nếu các triệu chứng là do bệnh sa sút trí tuệ gây ra, việc chẩn đoán sớm có nghĩa là người bệnh nhận được sự hỗ trợ, thông tin và thuốc men sớm nếu các phương thức điều trị này có sẵn. | Jika gejala-gejalanya disebabkan oleh demensia, diagnosa dini berarti cepat mendapat bantuan, informasi dan pengobatan, jika tersedia. |
| Các dấu hiệu từ sớm | Apa gejala-gejala awal dari demensia? |
| Các dấu hiệu từ sớm của bệnh sa sút trí tuệ có thể rất khó thấy, mơ hồ và có thể không xuất hiện một cách rõ ràng ngay. | Tanda-tanda awal demensia bisa hampir tidak terlihat tidak jelas, dan mungkin tidak segera nyata. |
| Một số triệu chứng thông thường có thể bao gồm: | Beberapa gejala umum dapat termasuk: |
| Mất trí nhớ thường xuyên và ngày càng tăng | Sering lupa, semakin lama semakin berat |
| Lẫn lộn | Merasa bingung |
| Thay đổi cá tính | Perubahan kepribadian |
| Hờ hững và thu mình | Tidak peduli dan menyendiri |
| Mất khả năng thực hiện những công việc hàng ngày | Kehilangan kemampuan melakukan pekerjaan sehari-hari |
| Có thể làm gì để giúp đỡ? | Apa yang dapat dilakukan untuk menolong? |
| Hiện nay hầu hết các hình thức bệnh sa sút trí tuệ đều chưa có phương cách chữa trị dứt. | Pada waktu ini tidak ada obat untuk kebanyakan jenis demensia. |
| Tuy nhiên, một số loại thuốc được nhận thấy là giúp làm giảm bớt các triệu chứng. | Tetapi, beberapa jenis obat ternyata dapat mengurangi beberapa gejalanya. |
| Sự hỗ trợ là điều quan trọng cho người bị bệnh sa sút trí tuệ, và sự giúp đỡ của gia đình, bạn bè cũng như người chăm sóc có thể tạo được một sự khác biệt tích cực trong việc kềm chế bệnh trạng này. | Dukungan sangat penting bagi orang yang menderita demensia dan bantuan dari keluarga, teman dan yang merawatnya dapat membawa perbedaan positif dalam menangani penyakit ini. |
